Η Επιτροπή Δικαιωμάτων του Παιδιού

Η Επιτροπή Δικαιωμάτων του Παιδιού
Η Επιτροπή Δικαιωμάτων του Παιδιού είναι ένα όργανο αποτελούμενο από 18 ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες που επιβλέπει την εφαρμογή της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού από τα Κράτη μέλη τα οποία δεσμεύονται από αυτή. Η εν λόγω Επιτροπή επιβλέπει και την εφαρμογή δύο Προαιρετικών Πρωτοκόλλων της Σύμβασης, αυτού που αφορά στην ανάμιξη παιδιών σε ένοπλη σύρραξη και αυτού που σχετίζεται με την εμπορία παιδιών, την παιδική πορνεία και παιδική πορνογραφία. Στις 19 Δεκεμβρίου 2011, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών υιοθέτησε ένα τρίτο Προαιρετικό Πρωτόκολλο αναφορικά με την εγκαθίδρυση διαδικασίας αναφορών (communications procedure) που θα επιτρέπει σε παιδιά να υποβάλουν καταγγελίες σχετικά με συγκεκριμένες παραβιάσεις δικαιωμάτων τους που προστατεύονται από τη Σύμβαση και από τα δύο προαναφερόμενα Πρωτόκολλα. Το εν λόγω Πρωτόκολλο τέθηκε σε ισχύ τον Απρίλιο του 2014.
Όλα τα Κράτη μέλη της Σύμβασης υποχρεούνται να υποβάλουν στην Επιτροπή, κατά τακτά χρονικά διαστήματα, εκθέσεις (reports/ rapports) για την εφαρμογή των προβλεπόμενων από τη Σύμβαση δικαιωμάτων. Είναι υποχρεωμένα να υποβάλουν την πρώτη έκθεση μέσα σε μία προθεσμία 2 ετών από τότε που προσχώρησαν στη Σύμβαση και στη συνέχεια κάθε πέντε έτη. Η Επιτροπή εξετάζει την κάθε έκθεση και παρουσιάζει τις ανησυχίες και τις συστάσεις της στο Κράτος μέλος με τη μορφή  «καταληκτικών παρατηρήσεων» (concluding observations/observations finales).
Η Επιτροπή εξετάζει και τις εκθέσεις που υποβάλλονται από τα Κράτη που έχουν προσχωρήσει στα δύο πρώτα Προαιρετικά Πρωτόκολλα, σε αυτό που αφορά στην ανάμιξη παιδιών σε ένοπλη σύρραξη και σε αυτό που σχετίζεται με την εμπορία παιδιών, την παιδική πορνεία και παιδική πορνογραφία. Με τον τρόπο αυτό επιβλέπει την εφαρμογή τους από τα εν λόγω Κράτη. Τα Κράτη υποχρεούνται σε μια αρχική έκθεση, δύο χρόνια αφότου τα Πρωτόκολλα τέθηκαν σε ισχύ για αυτά, και έπειτα οφείλουν να δίνουν πληροφορίες στην Επιτροπή για την εφαρμογή των Πρωτοκόλλων μέσω της έκθεσης που υποβάλλουν για την εφαρμογή της Σύμβασης.
Η Επιτροπή προβαίνει ακόμη σε ερμηνεία των διατάξεων των σχετικών με τα δικαιώματα των παιδιών υπό τη μορφή γενικών σχολίων (general comments/observations générales).

Η Ελλάδα και η Επιτροπή Δικαιωμάτων του Παιδιού
Α. Η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού
Η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού κυρώθηκε από την Ελλάδα με το Νόμο 2101/1992 (ΦΕΚ Α’ 192).
Έκτοτε, το ελληνικό κράτος έχει υποβάλει στην Επιτροπή Δικαιωμάτων του Παιδιού εκθέσεις το 2000 (αρχική έκθεση), το 2009 (δεύτερη και τρίτη περιοδική έκθεση) και το 2018  (τέταρτη, πέμπτη και έκτη περιοδική έκθεση).
Μη Κυβερνητικές οργανώσεις έχουν επίσης υποβάλει εναλλακτικές εκθέσεις στην Επιτροπή Δικαιωμάτων του Παιδιού τόσο το 2001 (ενόψει της εξέτασης της αρχικής έκθεσης) όσο και το 2011 (ενόψει της εξέτασης της δεύτερης και τρίτης περιοδικής έκθεσης). Ο Συνήγορος του Πολίτη (ενόψει της εξέτασης της δεύτερης και τρίτης περιοδικής έκθεσης) είχε υποβάλει και αυτός έκθεση προς την Επιτροπή με τίτλο « Διαπιστώσεις και προτάσεις της Ανεξάρτητης Αρχής για την εφαρμογή των δικαιωμάτων του παιδιού στην Ελλάδα (Ιούλιος 2003 – Δεκέμβριος 2011) ».
Η Επιτροπή Δικαιωμάτων του Παιδιού εξέδωσε τις πρώτες καταληκτικές παρατηρήσεις της για τα δικαιώματα του παιδιού στην Ελλάδα το 2002 ως απάντηση στην αρχική έκθεση του ελληνικού κράτους. Καταληκτικές παρατηρήσεις από την Επιτροπή εκδόθηκαν και το 2012 κατόπιν της εξέτασης της δεύτερης και της τρίτης περιοδικής έκθεσης της Ελλάδας.
Η Επιτροπή εξέδωσε στις 28 Ιουνίου 2022 τις καταληκτικές παρατηρήσεις της επί της τέταρτης, πέμπτης και έκτης περιοδικής έκθεσης που κατέθεσε η Ελλάδα σε αυτή στις 21 Δεκεμβρίου 2018.

Β. Τα Προαιρετικά Πρωτόκολλα 
Το Προαιρετικό Πρωτόκολλο για την ανάμιξη παιδιών σε ένοπλη σύρραξη κυρώθηκε από την Ελλάδα με το Νόμο 3080/2002 (ΦΕΚ Α’ 312), ενώ το Προαιρετικό Πρωτόκολλο για την εμπορία παιδιών, την παιδική πορνεία και παιδική πορνογραφία με το Νόμο 3625/2007 (ΦΕΚ Α’ 290).
Η Ελλάδα υπέβαλε την αρχική έκθεση το 2010 για την εφαρμογή του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου σε σχέση με την ανάμιξη παιδιών σε ένοπλη σύρραξη και το 2011 για την εφαρμογή του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου σχετικά με την εμπορία παιδιών, την παιδική πορνεία και παιδική πορνογραφία. Η Επιτροπή με τη σειρά της απάντησε στις δύο αρχικές εκθέσεις με αντίστοιχες καταληκτικές παρατηρήσεις το 2012 (εδώ & εδώ). 
Η Ελλάδα δεν έχει ακόμη κυρώσει το Προαιρετικό Πρωτόκολλο αναφορικά με την εγκαθίδρυση διαδικασίας αναφορών (communications procedure).
 
 
Γενικά σχόλια της Επιτροπής Δικαιωμάτων του Παιδιού
Η Επιτροπή Δικαιωμάτων του Παιδιού προβαίνει σε ερμηνεία των διατάξεων των σχετικών με τα δικαιώματα των παιδιών υπό τη μορφή γενικών σχολίων (general comments/observations générales). Μέχρι στιγμής η Επιτροπή έχει εκδώσει τα ακόλουθα γενικά σχόλια :

N°26 (2023) Children’s rights and the environment, with a special focus on climate change:  N°26 (2023) Τα δικαιώματα των παιδιών και το περιβάλλον, με ιδιαίτερη έμφαση στην κλιματική αλλαγή
Ν°25 (2021) Children’s rights in relation to the digital environment: N°25 (2021) Τα δικαιώματα των παιδιών στο πλαίσιο του ψηφιακού περιβάλλοντος
N°24 (2019) Children’s rights in the child justice system: N°24 (2019) Τα δικαιώματα των παιδιών στο πλαίσιο της δικαιοσύνης
Ν° 23 (2017) State obligations regarding the human rights of children in the context of international migration in countries of origin, transit, destination and return (Joint general comment N° 4 (2017) of the Committee on the Protection of the Rights of All Migrant Workers and Members of Their Families and No. 23 (2017) of the Committee on the Rights of the Child): Ν° 23 (2017) Οι υποχρεώσεις των Κρατών αναφορικά με τα δικαιώματα των παιδιών στο πλαίσιο της διεθνούς μετανάστευσης σε χώρες καταγωγής, διέλευσης, προορισμού και επιστροφής (Από κοινού γενικό σχόλιο N° 4 (2017) της Επιτροπής Προστασίας των Δικαιωμάτων των Διακινούμενων Εργαζομένων και των Μελών της Οικογένειάς τους και N° 23 (2017) της Επιτροπής Δικαιωμάτων του Παιδιού)
Ν°22 (2017) Τhe general principles regarding the human rights of children in the context of international migration (Joint general comment N° 3 (2017) of the Committee on the Protection of the Rights of All Migrant Workers and Members of Their Families and N° 22 (2017) of the Committee on the Rights of the Child) : Ν°22 (2017) Οι γενικές αρχές αναφορικά με τα δικαιώματα των παιδιών στο πλαίσιο της διεθνούς μετανάστευσης (Από κοινού γενικό σχόλιο N° 3 (2017) της Επιτροπής Προστασίας των Δικαιωμάτων των Διακινούμενων Εργαζομένων και των Μελών της Οικογένειάς τους και N° 22 (2017) της Επιτροπής Δικαιωμάτων του Παιδιού)
Ν°21 (2017) Children in street situations: Ν°21 (2017) Τα παιδιά που βρίσκονται στο δρόμο
N°20 (2016) The implementation of the rights of the child during adolescence: N°20 (2016) Η υλοποίηση των δικαιωμάτων του παιδιού κατά την εφηβεία
N°19 (2016) Public budgeting for the realization of children’s rights (art. 4): N°19 (2016) Δημόσιος προϋπολογισμός για την υλοποίηση των δικαιωμάτων των παιδιών (άρθρο 4)
N°18 (2014) Ηarmful practices (Joint general recommendation/general comment N° 31 of the Committee on the Elimination of Discrimination against Women and N° 18 of the Committee on the Rights of the Child):  N°18 (2014) Επιβλαβείς πρακτικές (Από κοινού γενική εισήγηση/γενικό σχόλιο N°31 της Επιτροπής για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών και N°18 της Επιτροπής Δικαιωμάτων του Παιδιού)
N°17 (2013) Τhe right of the child to rest, leisure, play, recreational activities, cultural life and the arts (art. 31): Ν°17 (2013): Το δικαίωμα του παιδιού στην ανάπαυση, στον ελεύθερο χρόνο, στο παιχνίδι, στις ψυχαγωγικές δραστηριότητες, στην πολιτιστική ζωή και στην τέχνη (άρθρο 31)
N°16 (2013) State obligations regarding the impact of the business sector on children’s rights: N°16 (2013) Οι υποχρεώσεις των Κρατών σχετικά με τον αντίκτυπο των δραστηριοτήτων του επιχειρηματικού τομέα στα δικαιώματα των παιδιών
N°15 (2013) Τhe right of the child to the enjoyment of the highest attainable standard of health (art. 24): N°15 (2013) Το δικαίωμα του παιδιού να απολαμβάνει το καλύτερο δυνατό επίπεδο υγείας (άρθρο 24)
N°14 (2013) Τhe right of the child to have his or her best interests taken as a primary consideration (art. 3, para. 1): N°14 (2013) Το δικαίωμα του παιδιού να λαμβάνεται πρωτίστως υπόψη το ύψιστο συμφέρον του (άρθρο 3, παράγραφος 1)
N°13 (2011) The right of the child to freedom from all forms of violence: N°13 (2011) Το δικαίωμα του παιδιού να προστατεύεται από όλες τις μορφές βίας
N°12 (2009) The right of the child to be heard: N°12 (2009) Το δικαίωμα του παιδιού να ακουστεί
N°11 (2009) Indigenous children and their rights under the Convention: N°11 (2009) Τα αυτόχθονα παιδιά και τα δικαιώματά τους σύμφωνα με τη Σύμβαση
N°10 (2007) Children's rights in juvenile justice: N°10 (2007) Τα δικαιώματα των παιδιών στο πλαίσιο της δικαιοσύνης
Ν° 9 (2006) The rights of children with disabilities: Ν° 9 (2006) Τα δικαιώματα των παιδιών με αναπηρία
N° 8 (2006) The right of the child to protection from corporal punishment and other cruel or degrading forms of punishment (arts. 19; 28, para. 2; and 37, inter alia): N° 8 (2006) Το δικαίωμα του παιδιού στην προστασία ενάντια στη σωματική τιμωρία και σε άλλες σκληρές ή εξευτελιστικές μορφές τιμωρίας (άρθρα 19, 28 παράγραφος 2 και 37, μεταξύ άλλων)
N° 7 (2005) Implementing child rights in early childhood: N° 7 (2005) Υλοποίηση των δικαιωμάτων του παιδιού κατά την πρώιμη παιδική ηλικία
N° 6 (2005) Treatment of unaccompanied and separated children outside their country of origin: N° 6 (2005) Μεταχείριση ασυνόδευτων παιδιών και παιδιών που έχουν χωριστεί την οικογένειά τους, εκτός της χώρας καταγωγής τους
N° 5 (2003) General measures of implementation of the Convention on the Rights of the Child: N° 5 (2003) Γενικά μέτρα εφαρμογής της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού
N° 4 (2003) Adolescent health and development in the context of the Convention on the Rights of the Child: N° 4 (2003) Υγεία και ανάπτυξη εφήβων στο πλαίσιο της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού 
N° 3 (2003) HIV/AIDS and the rights of the child: N° 3 (2003) HIV/AIDS και τα δικαιώματα του παιδιού
N° 2 (2002) The role of independent national human rights institutions in the promotion and protection of the rights of the child: N° 2 (2002) Ο ρόλος των ανεξάρτητων εθνικών φορέων προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην προαγωγή και στην προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού
N° 1 (2001) The aims of education: N° 1 (2001) Οι στόχοι της εκπαίδευσης